🟩 مقدمه

پیاده‌روی اربعین، فقط یک آیین مذهبی یا تجربه معنوی نیست؛ بلکه تبدیل به بزرگ‌ترین تجمع مردمی خودجوش جهان شده است که حامل پیام‌هایی عمیق، چندلایه و تاریخی است. این رویداد عظیم، نه تنها نماد همدلی و ایثار در امت اسلامی، بلکه ابزاری بی‌بدیل برای بازتولید گفتمان مقاومت در سطح منطقه‌ای و جهانی است. امروز، اربعین تنها به کربلا ختم نمی‌شود؛ بلکه مسیر آن تا قدس امتداد دارد. میلیون‌ها زائر از اقصی‌نقاط جهان اسلام و حتی فراتر، از آسیا، آفریقا، اروپا و آمریکای لاتین، با پای پیاده به سمت حرم امام حسین(ع) می‌آیند؛ با پرچم‌هایی که در کنار «لبیک یا حسین»، شعار «القدس لنا» را نیز حمل می‌کنند. در حالی که رسانه‌های جریان اصلی جهانی به‌صورت هدفمند، اخبار و تصاویر این واقعه بی‌نظیر را سانسور می‌کنند، خود زائران و شبکه‌های مردمی در حال تبدیل‌شدن به رسانه هستند؛ رسانه‌هایی زنده، خلاق و مقاوم، که در دل موکب‌ها، حسینیه‌های بین‌المللی، هیئت‌های جوانان، و حتی گوشی‌های موبایل شکل می‌گیرند.

🟧 اربعین؛ یک رسانه فراملی علیه پروژه صهیونیسم جهانی

رژیم صهیونیستی در طول دهه‌های گذشته، سعی کرده است از طریق ابزارهای رسانه‌ای، دیپلماسی عمومی و روایت‌سازی دروغین، مظلوم‌نمایی خود را در سطح جهانی جا بیندازد. در مقابل، اربعین میدان بازنمایی حقیقت مظلومیت فلسطین است؛ جایی که ظلم امروز امت اسلامی با ظلم تاریخی عاشورا پیوند می‌خورد. در دل این اجتماع میلیونی، موکب‌هایی شکل گرفته‌اند که مستقیماً به فلسطین اختصاص دارند:

• موکب‌هایی با نام شهدای غزه

• پویش‌هایی چون «از کربلا تا قدس»

• شعارهای چندزبانه ضدصهیونیستی

• نمایش‌های خیابانی درباره جنایات رژیم صهیونیستی

• و حتی روضه‌هایی که یادآور کودک‌کشی در یمن و فلسطین‌اند

تمام این نمادها، نشان از قدرت نرم و ضریب نفوذ فرهنگی و رسانه‌ای اربعین دارد که بی‌صدا، اما ریشه‌دار، در حال بازتعریف مقاومت جهانی است.

🟨 اربعین به‌مثابه دیپلماسی مردمی جهانی

دیپلماسی عمومی از دل دولت‌ها می‌جوشد، اما دیپلماسی مردمی از دل مردم؛ و اربعین دقیقاً چنین ظرفیتی را دارد. با تکیه بر مفاهیم عدالت‌خواهی، ظلم‌ستیزی، و وحدت امت، راه‌پیمایی اربعین به یک بستر پویا برای گفت‌وگو، هم‌افزایی و همکاری فعالان مقاومت و آزادی‌خواه جهان تبدیل شده است. برخی نشانه‌های عینی این دیپلماسی مردمی عبارت‌اند از:

1. شبکه‌سازی میان ملت‌ها و گروه‌های مقاومت:
   زائران از ایران، لبنان، سوریه، فلسطین، نیجریه، پاکستان، هند، ترکیه و حتی اروپا، در مسیر اربعین آشنا می‌شوند و ارتباط برقرار می‌کنند. این پیوندها بعداً در قالب همکاری‌های رسانه‌ای، کنفرانس‌های مردمی و کمپین‌های حقوق بشری ادامه می‌یابد.

2. افزایش قدرت روایت مردمی از مقاومت:
   حضور بلاگرهای مسلمان و غیرمسلمان، خبرنگاران مستقل، فعالان مجازی، و رسانه‌های جایگزین در مسیر اربعین، سبب خلق روایت‌های جدیدی از فلسطین و غزه می‌شود که ریشه در عواطف انسانی دارد.

3. خلق نمادهای مشترک جهانی مقاومت:
   استفاده از تصویر مسجدالاقصی، کودکان شهید فلسطینی، پرچم فلسطین در کنار پرچم‌های عاشورایی، نشان‌دهنده شکل‌گیری زبانی جهانی برای مقاومت است؛ زبانی که هم دل‌ها را تحریک می‌کند و هم رسانه‌ها را تغذیه.

4. پویش‌های فراملی آنلاین و آفلاین:
   از پویش «از کربلا تا غزه» تا پخش آنلاین موکب‌های فلسطینی، این حرکت در حال تبدیل‌شدن به یک اکوسیستم رسانه‌ای فراملی است.

🟥 جمع‌بندی و پیشنهادها

پیاده‌روی اربعین می‌تواند به‌عنوان یکی از مؤثرترین ابزارهای دیپلماسی مردمی ضدصهیونیستی تقویت و نظام‌مند شود. برای تحقق این هدف، اقدامات زیر توصیه می‌شود:

1. راه‌اندازی موکب‌های تخصصی مقاومت و قدس با محوریت فعالیت رسانه‌ای چندزبانه

2. دعوت از خبرنگاران مستقل جهانی برای پوشش مستقیم این حرکت و ثبت تجارب زائران

3. تربیت «راویان مقاومت» در بستر اربعین، برای حضور در شبکه‌های اجتماعی جهانی

4. تولید محتوای چندرسانه‌ای به زبان‌های مختلف درباره پیوند عاشورا و فلسطین

5. هم‌افزایی نهادهای فرهنگی، رسانه‌ای و مردمی ایران، عراق، لبنان و فلسطین برای طراحی یک «نقشه راه دیپلماسی مردمی اربعین‌محور»

محمدهادی قاسمی - مرکز مطالعات آینده‌پژوهی فردا